Haycar Mimar ve Mühendisler Dayanışma Derneği, 21 Mart Cuma günü, ‘Ani Ören Yerinde Bulunan İki Önemli Yapının Koruma Projeleri: Surp Amenapırgiç Kilisesi ve Ani Katedrali’ başlıklı bir sunum düzenledi. Ani’deki restorasyonları sürdüren Promet Mimarlık’tan Yavuz Özkaya, yaptığı sunumda Amenapırgiç Kilisesi ve Ani Katedrali’nde yürütülen restorasyon çalışmalarının aşamalarını anlattı.
Bin bir kiliseli efsane şehir olarak adlandırılan Ani’de arkeolojik olarak ilk bilimsel çalışmalar, 1892’de Nikolai Marr tarafından yapıldı, dönemin imkanlarıyla yüzyıllara dayananyapılar sağlamlaştırıldı. Ancak tarihi kent yakın tarihlerde talihsiz bir restorasyon süreci yaşadı. 1989 yılında Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Beyhan
Karamağaralıoğlu’na verilen Ani restorasyonu 2005’e kadar bu ekip tarafından yürütülmüştü. Fakat yapılan restorasyonların ‘yanlış’ olduğu anlaşılınca proje başka bir ekibe verildi.
Feriköy Surp Vartanants Kilisesi Şirinoğlu Salonu’nda, konuyla ilgilenen çok sayıda dinleyicinin katıldığı sunumda konuşan Yavuz Özkaya, Ani’de yeni restorasyon sürecini 2006 yılında başlatan ekibin başında bulunan isim.
Önce Dikran Honentz Kilisesi ve Menuçihr Camii’nde yapılan çalışmaları anlatan Özkaya, 1035 İsa Mesih’in çarmıha gerildiği Haç’ın bir parçasının korunması için yapılan ve 1957’de yıldırım çarpması sonucu yarısı yıkılan Amenapırgiç Kilisesi’ndeki restorasyonu aktardı. Geçen yıl acil olarak yapılması gereken işlerin tamamlandığını ifade eden Özkaya, kilisenin etrafının çitlerle çevrildiğini, vinç getirilerek beş veya sekiz ton ağırlığındaki taşların taşındığını, her bir parçanın numaralandığını, moloz temizlik çalışmaları yapıldığını, kilisenin içine iskele kurularak sağlam taraftan parça kopmasını da engellendiklerini söyledi. Çalışma sırasında batı duvarındaki merdiven boşluğunda bir çökme meydana geldiğini anlatan Özkaya, daha büyük yıkımların meydana gelmemesi için alınan önlemleri de özetledi.
Ani’deki en görkemli yapı olarak tanımladığı, 984 tarihinde ünlü mimar Dırtat’a sipariş edilen ve 1001 yılında yapılan Ani Katedrali’nin üç boyutlu görselinin hazırlandığını söyleyen Özkaya, bunu video olarak izletti ve Gotik mimarinin öncü tasarımlarından olan katedralin, Toros Toramanyan’ın çalışmalarını baz alınarak restore edildiğini, Kars müzesinden, katedrale ait parçaları ve bir heykeli talep ettiklerini anlattı.
Kaynak: http://www.paros.com.tr/?p=3190
